Stowarzyszenie Pisarzy Polskich

Oddział Warszawa
image
image
Andrzej MANDALIAN

(ur. 6 grudnia 1926 r. w Szanghaju, zm. 24 listopada 2011 w Warszawie) – polski poeta, scenarzysta filmowy, tłumacz literatury rosyjskiej na język polski.

Urodził się w rodzinie działaczy komunistycznych (matka Teodora Feder, jego ojciec był ormiańskim komunistą), członków Kominternu, uczestników rewolucji w Chinach i wojny domowej w Hiszpanii. Od 1927 r. przebywał na terenie ZSRR. Studiował w Akademii Medycznej w Moskwie. Repatriowany do Polski w 1947 r. W 1951 r. ukończył studia medyczne w Akademii Medycznej w Warszawie. Debiutował w 1950 r. jako poeta. W okresie stalinowskim był jednym z czołowych poetów socrealizmu, zaliczany do pokolenia Pryszczatych. Jego utwory m.in. Pieśń o walce klasowej należały do stałego repertuaru oficjalnych akademii i uroczystości. W latach 1952–1953 oraz 1956–1959 pracował jako redaktor w tygodniku Nowa Kultura. W latach 70. XX wieku związany z opozycją demokratyczną. W 1976 roku podpisał protest przeciwko zmianom w konstytucji. Publikował w wydawanym w drugim obiegu „Zapisie”.

Tłumaczył m.in. poezje Osipa Mandelsztama, Bułata Okudżawy, Josifa Brodskiego.

Twórczość:

  • Dzisiaj (poezje; Czytelnik 1951)
  • Wiosna sześciolatki (wespół z Andrzejem Braunem i Wiktorem Woroszylskim; poezje; Książka i Wiedza 1951)
  • Słowa na co dzień (poezje; Czytelnik 1953, w nim wiersz Towarzyszom z Bezpieczeństwa heroizujący działalność Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego )
  • Płomienie (poemat; Wydawnictwo MON 1953, 1954)
  • Czarny wiatr (poezje; Czytelnik 1957)
  • Krajobraz z kometą (poezje; Czytelnik 1976)
  • Egzorcyzmy (poezje; Czytelnik 1981, ISBN 83-07-00409-8)
  • Na psa urok (opowiadania; Czytelnik 1985, ISBN 83-07-01166-3)
  • Operacja Kartagina (II obieg; pod pseud.: X-666; powieść; Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA 1985)
  • Czerwona orkiestra (opowiadania autobiograficzne; Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA 1993, ISBN 83-7054-062-7; Sic! 2009, ISBN 978-83-60457-72-6)
  • Strzęp całunu (poezje; Czytelnik 2003, ISBN 83-07-02917-1)
  • Poemat odjazdu (poezje; Sic! 2007, ISBN 978-83-60457-35-1)

Tłumaczenia (wybór):

  • Vasko Popa, Boczne niebo (Państwowy Instytut Wydawniczy 1975)
  • Maryna Cwietajewa, Próba miłości (spektakl teatralny [TV]; wespół z Jerzym Litwiniukiem, Sewerynem Pollakiem, Włodzimierzem Słobodnikiem; Scenariusz: Witold Dąbrowski (wybór i układ wierszy oraz wstęp); Reżyseria: Joanna Wiśniewska; premiera: 7 lutego 1973 r.)
  • Arakel z Tebryzu, Księga dziejów: kronika ormiańska (wespół z Witoldem Dąbrowskim; Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, ISBN 83-06-00507-4)
  • Grzegorz z Nareku, Księga śpiewów żałobliwych (przekład, wybór, wstęp i przypisy; Państwowy Instytut Wydawniczy 1990, ISBN 83-06-01723-4)
  • Eugenia Ginzburg, Stroma ściana ([T. 1]; Czytelnik 1990, ISBN 83-07-02113-8)

Prace redakcyjne i opracowania:

  • Egiše Čarenc, Poezje wybrane (wstęp Geworg Emin; Państwowy Instytut Wydawniczy 1962)
  • Natalia Astafiewa, Wiersze (wybór; Państwowy Instytut Wydawniczy 1966)
  • Geworg Emin, Wiersze (wybór; Państwowy Instytut Wydawniczy 1966)
  • Jewgienij Jewtuszenko, Wiersze (wybór; Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 1971)
  • Stara poezja armeńska (antologia; wybór i wstęp; Państwowy Instytut Wydawniczy 1970)
  • Bułat Okudżawa, Wiersze i ballady (wybór; Państwowy Instytut Wydawniczy 1974)
  • Awetik Isahakian, Wiersze (wybór i wstęp; Państwowy Instytut Wydawniczy 1979, ISBN 83-06-00106-0; seria: „Biblioteka Poetów”)
  • Witold Dąbrowski, Portret trumienny. Poezje z teki pośmiertnej (wybór; Czytelnik 1982)
  • Witold Dąbrowski, Poezje wybrane (wybór i noty; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1983, ISBN 83-205-3584-0; seria: „Biblioteka Poetów”)
  • Bułat Okudżawa, Pieśni, ballady, wiersze (wybór, posłowie i redakcja Andrzej Mandalian; Wydawnictwo Literackie 1996, ISBN 83-08-02643-5; 1999, ISBN 83-08-02859-4)
  • Joanna Rapacka, Rzeczpospolita Dubrownicka (posłowie; Fundacja Pogranicze Sejny 2005, ISBN 83-08-02859-4)

Filmografia:

  • 1963 – Przygoda noworoczna (Scenariusz, dialogi) – reż. Stanisław Wohl
  • 1964 – Zakochani są między nami (Scenariusz) – reż. Jan Rutkiewicz
  • 1972 – Dama pikowa (Scenariusz) – reż. Janusz Morgenstern, Jerzy Domaradzki
  • 1976 – Zielone-minione… (Scenariusz; wespół z Gerardem Zalewskim) – reż. Gerard Zalewski
  • 1983 – Adopcja (Scenariusz; wespół z Andrzejem Zajączkowskim) – reż. Grzegorz Warchoł, Jerzy Owczaczyk
WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com