(ur. 14 września 1940 w Warszawie) – polski krytyk literacki i filmowy, historyk literatury, współpracownik drugiego obiegu w czasach PRL, pracownik Instytutu Badań Literackich PAN.
Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1964 był pracownikiem Instytutu Badań Literackich w Warszawie. W 1968 doktoryzował się na podstawie pracy o Tadeuszu Borowskim. W 1978 należał do sygnatariuszy deklaracji założycielskiej Towarzystwa Kursów Naukowych i był jego wykładowcą. Publikował w Biuletynie Informacyjnym KSS „KOR”, „Głosie”, „Krytyce”. W ramach TKN prowadził wykłady Ideowe oblicze polskiego kina. W latach 80. publikował w prasie drugiego obiegu, m.in. „Kulturze niezależnej”. od 1983 był członkiem Komitetu Kultury Niezależnej, a od 1984 członkiem kolegium „NOWEJ”. W 1987 wydał zbiór Polskie, arcypolskie…, za który w 1987 otrzymał Nagrodę „Solidarności” Wydawców. W 1990 praca ta, poświęcona wyborom ideowym polskich literatów i filmowców w czasach PRL, była podstawą jego habilitacji. W 1998 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. Przez cała karierę zawodową związany z IBL, był również wykładowcą Wolnego Uniwersytetu Berlina i Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie.
Był członkiem ZLP, należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Stowarzyszenia Filmowców Polskich (w którym przewodniczył Kołu Piśmiennictwa Filmowego), oraz Polskiego PEN Clubu (w którym od 1997 jest członkiem zarządu). Był członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przedterminowymi wyborami prezydenckimi 2010.
W 2011 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Książki:
- Zwyczajna apokalipsa: Tadeusz Borowski i jego wizja świata obozów (1971)
- Polskie, arcypolskie… (1987)
- Pasja i nuda (1991)
- Dekada filmu (1997)
- Krew i atrament (1997)
- To jest kino (1999)
- Wysoko, nie na palcach: o pisarstwie Jana Józefa Szczepańskiego (2003)
