Stowarzyszenie Pisarzy Polskich

Oddział Warszawa
image
image
Maria DANILEWICZ-ZIELIŃSKA

z d. Markowska (ur. 29 maja 1907 w Aleksandrowie Kujawskim, zm. 22 maja 2003 w Quinta das Romazeiras) – pisarka polska, prozaiczka, krytyk literacki, bibliotekarka.

Była córką Wilhelma Markowskiego, z zawodu aptekarza oraz nauczycielki Antoniny Korotyńskiej (córki literata Wincentego Korotyńskiego). Wczesne dzieciństwo spędziła w Aleksandrowie Kujawskim. Już od dzieciństwa bardzo kochała sztukę.
W czasie studiów jej protektorami w zakresie pisarstwa i archiwistyki byli Gabriel Korbut i Antoni Słomiński. W 1927 wyszła za mąż za inżyniera lotnictwa, Ludomira Danilewicza. W 1929 obroniła pracę magisterską i przez następne 10 lat pracowała w Bibliotece Narodowej pod kierownictwem Stefana Dembego. Zajmowała się badaniem zbiorów z Muzeum Polskiego w Rapperswilu oraz zbiorami rewindykowanymi z Sowieckiej Rosji. W tym okresie napisała pierwszą pracę naukową (Szkic o życiu literackim Krzemieńca w latach 1813-1816). W roku 1936 wydano zredagowane przez nią Pisma Zebrane Tymona Zaborowskiego. Była to jej pierwsza praca krytyczna, licząca przeszło 600 stron druku. W 1939, tuż przed wojną mianowano ją kierowniczką Działu Uzupełniania Zbiorów Biblioteki Narodowej.
Ludomir został ewakuowany służbowo i w ten sposób Danilewiczowie wyruszyli przez Rumunię, Jugosławię i Włochy do Paryża. Maria rozpoczęła pracę Czerwonym Krzyżu, gdzie ratowała cenne rękopisy z Biblioteki Polskiej na Wyspie Św. Ludwika przed wojskami niemieckimi. Opuściła Paryż w 1940 i w lipcu dotarła do Nicei, gdzie poznała Józefa Wittlina i Kazimierza Wierzyńskiego.
Wraz z kolejnymi miesiącami wojny Danilewiczowie dalej podróżowali, m.in. przez Lizbonę, gdzie Maria podjęła pracę w Towarzystwie Opieki nad Polakami. W 1943 małżeństwo znalazło się w Londynie. Ludomir zaciągnął się do Polskich Sił Powietrznych, otrzymując przydział do Dywizjonu 304. natomiast Maria podjęła pracę w Biurze Funduszu Kultury Narodowej, pod kierownictwem prof. Jana Hulewicza. Pomagała także przy pracach nad dwutomowym dziełem Straty Kultury Polskiej. Ostatecznie jednak Maria została dyrektorką bibliotek w Glasgow i Edynburgu, gdzie do wypożyczenia były książki w języku polskim.
Pisała także w Wiadomościach Polskich, Politycznych i Literackich Mieczysława Grydzewskiego.
W 1947 zdała egzamin bibliotekarski w Library Association i uzyskała tytuł Associate of the British Library Association – Chartered Librarian (ALA). Biblioteka wiele razy zmieniała adresy i przetrwała wiele kryzysów, jednak mimo to Maria Danilewicz nie zmieniała stanowiska jako dyrektorka. Za poświęcenie w ratowaniu polskiej biblioteki na emigracji w 1972 uhonorowano ją Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta, a w 1993 Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Działała w Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, w Towarzystwie Historycznym i Polskim Towarzystwie Naukowym na Obczyźnie (jako długoletni administrator wydawnictwa, następnie członek zarządu Towarzystwa). Należała także do jury Nagrody Fundacji im. Kościelskich i nagrody tygodnika „Wiadomości”. W 1961 na podstawie pracy Życie naukowe dawnego Liceum Krzemienieckiego uzyskała stopień doktora filozofii w zakresie filologii polskiej na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie. W 1970 za swoją działalność bibliograficzną i bibliotekarską otrzymała Nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku. Dwukrotnie też dostała nagrodę paryskiej „Kultury”. Od 1942 do 1985 Maria Danilewicz pracowała w komitecie redakcyjnym wielkiego dzieła Karoliny Lanckorońskiej pod nazwą Antemurale. Były to roczniki poświęcone dziejom Polski widzianej z Zachodu, które także przygotowywała do druku. Publikowała w „Wiadomościach” pod pseudonimem Szperacz w latach 1952-1963, w rubryce Szkiełko i oko. W 1953 pisywała dla Radia Wolnej Europy i Głosu Ameryki. Jej publikacje ukazywały się także w Kulturze, Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza i Tygodniku Polskim, lecz w ojczystym kraju jej twórczość była zakazana, pojawiała się wyłącznie w tzw. „drugim obiegu” (m.in. poprzez Krakowskie Towarzystwo Wydawnicze). Dopiero w 1989 mogła zostać członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a rok później ukazały się w Polsce jej książki.
W 1973, po śmierci Ludomira, wyszła powtórnie za mąż za przedwojennego dyplomatę i publicystę, Adama Kazimierza Zielińskiego. Po 31 latach pracy na stanowisku kierowniczki biblioteki, przekazała posadę Zdzisławowi Jagodzińskiemu i wraz z małżonkiem osiadła w Domku pod granatowcem, wybudowanym przez Adama w miasteczku Feijó, na wzgórzu Gato Bravo, nieopodal Lizbony. Maria kolekcjonowała książki, a jej mąż stare mapy. Małżeństwo często zapraszało do swojego domu gości. Kiedy Adam zmarł pod koniec 1991, Maria zaczęła nazywać ich siedzibę jednoosobowym damskim domem trapistów.
Była laureatką Nagrody Edytorskiej Polskiego PEN Clubu w 1995. Jej przeogromne archiwum w latach 90. stało się przedmiotem zainteresowania Archiwum Emigracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dokąd miało trafić po śmierci właścicielki. Niestety, w styczniu 2001 roku jej niezwykły dom spłonął w pożarze, uratowała się tylko część kolekcji.
Zmarła w Portugalii 22 maja 2003, na 5 dni przed 96 urodzinami. Została pochowana na cmentarzu parafialnym w Aleksandrowie Kujawskim.

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com