Stowarzyszenie Pisarzy Polskich

Oddział Warszawa
image
image
Ryszard KAPUŚCIŃSKI

(ur. 4 marca 1932 w Pińsku, zm. 23 stycznia 2007 w Warszawie) – polski reportażysta, publicysta, poeta i fotograf, zwany „cesarzem reportażu”.

Jest najczęściej, obok Stanisława Lema, tłumaczonym polskim autorem.

Urodził się w rodzinie nauczycielskiej. Jego ojciec walczył w 1939 w stopniu podporucznika w SGO Polesie. Po 17 września dostał się do niewoli radzieckiej. Wraz z kilkoma kolegami udało mu się uciec z kolumny prowadzonej na Smoleńsk i po zamianie ubrania na cywilne powrócił do Pińska. W obawie przed deportacją do Kazachstanu wyjechał z rodziną do swoich rodziców mieszkających w Przemyślu, a następnie w głąb niemieckiej strefy okupacyjnej. Pozostałą część okupacji Ryszard Kapuściński wraz z rodzicami spędził w Sierakowie, w Puszczy Kampinoskiej, koło wsi Palmiry oraz w Świdrze (obecnie w granicach Otwocka).
Debiutował poetycko w wieku 17 lat w tygodniku Dziś i Jutro. W 1950 zdał maturę w warszawskim liceum im. Stanisława Staszica. W latach 1953–1981 był członkiem PZPR. W 1955 ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego i rozpoczął pracę (początkowo jako goniec) w redakcji Sztandaru Młodych. W 1956 otrzymał pierwszą nagrodę – Złoty Krzyż Zasługi – za reportaż To też jest prawda o Nowej Hucie, opisujący trudne warunki życia robotników na budowie kombinatu. W tym samym roku odbył swą pierwszą podróż pozaeuropejską – do Indii. Odszedł z gazety w 1958, odwołany przez redakcję za poparcie dla krytycznego wobec władzy tygodnika Po Prostu.
Przeniósł się do Polityki. Od 1962 pracował dla PAP jako stały korespondent zagraniczny w Afryce, Ameryce Łacińskiej i Azji. Dokumentował upadek cesarstwa w Etiopii i Iranie. Od 1974 w tygodniku Kultura. Przełożył na język polski Dziennik z Boliwii Che Guevary. Był zaprzyjaźniony z Salvadorem Allende.
W 1987 Royal Court Theatre w Londynie wystawił sceniczną adaptację jego książki Cesarz, opisującej upadek reżimu Hajle Syllasje I w Etiopii (wystawiany potem także w kraju). W 1996 wyróżniony nagrodą imienia Jana Parandowskiego, w 1999 otrzymał „Ikara”. Wybrany przez środowisko dziennikarskie Dziennikarzem wieku w plebiscycie miesięcznika Press. Laureat Nagrody im. Dariusza Fikusa za rok 2004. Doktor honoris causa Uniwersytetu Śląskiego (17 października 1997), Uniwersytetu Wrocławskiego (2001), Uniwersytetu Jagiellońskiego (2004) i Gdańskiego (29 stycznia 2004). Łącznie otrzymał ponad 40 nagród i wyróżnień. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Zmarł 23 stycznia 2007 w wieku 74 lat, po rozległym zawale serca, na oddziale kardiochirurgii szpitala przy ul. Banacha w Warszawie. Jego śmierci poświęcone zostało dużo miejsca zarówno w polskich jak i światowych mediach. Na pierwszych stronach swych wydań pisały o Kapuścińskim największe gazety, jak New York Times, Le Monde czy El Pais. Na ręce ambasadora RP w Hiszpanii kondolencje z powodu śmierci pisarza złożyła hiszpańska para królewska oraz książę Asturii. To cios dla polskiej literatury, dla polskiej kultury – tak o śmierci Ryszarda Kapuścińskiego mówił w rozmowie z dziennikarzami w tureckim Adampolu prezydent Lech Kaczyński.
Msza święta żałobna rozpoczęła pogrzeb 31 stycznia 2007 o godz. 11 w Bazylice Świętego Krzyża w Warszawie. Przewodniczył jej prymas Polski kard. Józef Glemp. Mszę koncelebrowali m.in. kapelan Rodzin Katyńskich ks. prałat Zdzisław Peszkowski, kapelan prezydenta RP, ks. prałat Roman Indrzejczyk i ks. Adam Boniecki z „Tygodnika Powszechnego”. Homilię prymasa odczytał ksiądz Piotr Pawlukiewicz.

Publikacje:

  • 1962 Busz po polsku
  • 1963 Czarne gwiazdy
  • 1968 Kirgiz schodzi z konia
  • 1969 Gdyby cała Afryka
  • 1969 Che Guevara – Dziennik z Boliwii (przekład i przypisy R. Kapuścińskiego)
  • 1970 Dlaczego zginął Karl von Spreti?
  • 1975 Chrystus z karabinem na ramieniu
  • 1976 Jeszcze dzień życia
  • 1978 Wojna futbolowa
  • 1978 Cesarz
  • 1982 Szachinszach
  • 1986 Notes (tomik wierszy)
  • 1988 Wrzenie świata (zbiór)
  • 1990 Lapidarium
  • 1993 Imperium
  • 1995 Lapidarium II
  • 1997 Lapidarium III
  • 1998 Heban
  • 2000 Lapidarium IV
  • 2000 Z Afryki (album fotograficzny)
  • 2001 Lapidarium V
  • 2003 Autoportret reportera
  • 2004 Podróże z Herodotem
  • 2006 Prawa natury (tomik wierszy)
  • 2006 Ten Inny
  • 2007 Lapidarium VI
  • 2007 Rwący nurt historii. Zapiski o XX i XXI wieku
  • 2008 Dałem głos ubogim
  • 2012 Pisanie
  • 2013 To nie jest zawód dla cyników

Nagrody:

  • 1956 Złoty Krzyż Zasługi
  • 1959 Nagroda im. Juliana Bruna
  • 1967 Nagroda Ministra Kultury i Sztuki
  • 1974 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • 1975 Nagroda im. Bolesława Prusa
  • 1975 Nagroda Miesięcznika Literackiego i Nowych Książek
  • 1976 Nagroda Państwowa II stopnia
  • 1978 Nagroda Kultury
  • 1978 Uznanie Cesarza za trzecią książkę 40-lecia przez Politykę
  • 1978 Międzynarodowa Nagroda Dziennikarska
  • 1980 Kowadło – nagroda Kuźnicy
  • 1983 Cesarz książką roku wg Sunday Times
  • 1990 Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Ksawerego Pruszyńskiego
  • 1990 Nagroda Ministra Spraw Zagranicznych
  • 1994 Stany Zjednoczone Nagroda Alfreda Jurzykowskiego
  • 1990 Niemcy Nagroda Niemieckich Wydawców i Księgarzy
  • 1995 Francja Nagroda Prix de l’Astrolabe
  • 1995 Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego
  • 1996 Kanada Nagroda Fundacji Turzańskich
  • 1997 Nagroda miesięcznika Odra
  • 1997 Stany Zjednoczone Nagroda Instytutu J. Piłsudskiego w dziedzinie literatury im. Josepha Conrada
  • 1997 Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego
  • 1999 Statuetka Ikara za książkę Heban
  • 1999 Nagroda literacka Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego
  • 1999 Niemcy Hanzeatycka Nagroda Goethego
  • 1999 Tytuł Dziennikarza Wieku przyznany przez 50 najlepszych polskich dziennikarzy
  • 2000 Włochy Premio Internazionale Viareggio Versilia
  • 2000 Włochy Nagroda literacka Ruchu Oporu za Heban
  • 2000 Włochy Nagroda Premio Internazionale Feudo di Maida za Heban
  • 2000 Włochy Nagroda Creola przyznana przez Uniwersytet Boloński za całokształt
  • 2001 Bursztynowy Motyl – za najlepszą podróżniczą książkę roku (Lapidarium IV)
  • 2001 Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego
  • 2001 Super Wiktor
  • 2001 Francja Prix Tropiques
  • 2002 Bułgaria Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Sofijskiego
  • 2002 Nagroda im. księdza Józefa Tischnera
  • 2002 Order Ecce Homo
  • 2002 Nagroda stowarzyszenia Liber Press
  • 2003 Włochy Nagroda Premio Grinzane Cavour
  • 2003 Nagroda Wschodniej Fundacji Kultury „Akcent” z Lublina
  • 2003 Hiszpania Nagroda Księcia Asturii
  • 2003 Nagroda Literacka Podporiusz
  • 2003 Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta
  • 2004 Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta
  • 2004 Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego
  • 2004 Nagroda im. Brunona Kreisky’ego
  • 2004 Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego
  • 2005 Nagroda miesięcznika Nowe Książki
  • 2005 Nagroda im. Dariusza Fikusa
  • 2005 Hiszpania Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Barcelońskiego Ramon Llull
  • 2005 Włochy Nagroda literacka im. Elsy Morante w kategorii „Kultura Europy” za Podróże z Herodotem
  • 2005 Nagroda literacka Nike czytelników za Podróże z Herodotem
  • 2005 Złoty medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com