Stowarzyszenie Pisarzy Polskich

Oddział Warszawa
image
image
Władysław KOPALIŃSKI

właściwie Władysław Jan Stefczyk, przed II wojną światową Jan Sterling (ur. 14 listopada 1907 w Warszawie, zm. 5 października 2007 w Warszawie) – polski leksykograf, tłumacz, wydawca, w latach 1949–1954 prezes i redaktor naczelny Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”.

Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, jako syn drukarza Stanisława Sterlinga i Reginy z domu Willer; był najmłodszy z szóstki rodzeństwa. Uczył się w gimnazjum realno-filozoficznym im. Michała Kreczmara w Warszawie. Studiował anglistykę na Uniwersytecie Warszawskim, ale studiów nie ukończył. W latach 30. pomagał ojcu w prowadzeniu drukarni (będąc jej współwłaścicielem). W 1936 ożenił się z Adelą Bartoszewicz (zm. 22 lutego 2007). W czasie II wojny światowej przebywał w Warszawie, zdecydował się nie iść do getta, był żołnierzem organizacji PLAN. W czasie wojny stracił nieomal całą rodzinę. Tuż przed wybuchem powstania warszawskiego przedostał się do Lublina. Od końca 1944 do kwietnia 1959 zastępca dyrektora programowego do spraw artystycznych Polskiego Radia w Lublinie, przeniesionego w marcu 1945 do Warszawy. W latach 40. i 50. XX wieku autor audycji radiowych „Odpowiedzi z różnych szuflad”. W latach 1949-1954 redaktor naczelny, a później prezes Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, w latach 1954-1974 publicysta „Życia Warszawy” (gdzie publikował cotygodniowy felieton – był m.in. twórcą polskiego słowa „nastolatki”, użytego po raz pierwszy w felietonie pt. „Autentyczny widz” z 2 maja 1959). W latach 1956-1970 był członkiem komitetu redakcyjnego „Pism” Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Korespondent PAP w Waszyngtonie (1958-1960). W marcu 2007 ożenił się z Anną Mysłowską, tłumaczką literatury pięknej (m.in. książek Rachel Billington i J. M. Coetzee).
Tłumaczył literaturę anglosaską (m.in. Sinclaira Lewisa), był autorem opracowań dzieł literatury klasycznej i współczesnej. Powszechnie znany jako autor fundamentalnych dzieł leksykograficznych i encyklopedycznych.

Wyróżnienia i nagrody:

  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1945),
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1954).
  • Laureat Nagrody kulturalnej „Solidarności”,
  • nagrody Warszawskiej Premiery Literackiej – Książka Roku (1985),
  • Nagrody Nike Warszawska (1986) – za Słownik mitów i tradycji kultury;
  • Nagrody Funduszu Literatury,
  • nagrody Międzynarodowego Kuratorium Książki Dziecięcej IBBY,
  • włoskiej nagrody European Prize „Pier Paolo Vergerio” (1988) – za Opowieści o rzeczach powszednich;
  • Nagrody Edytorskiej Polskiego PEN Clubu (1991 – za całokształt twórczości),
  • nagrody Ikara (1996).

Twórczość:

  • Baśka. Sztuka w 3 aktach (Komedia w 3 aktach, 8 odsłonach; jako Jan Stefczyk; pierwodruk: „Twórczość” nr 1/1954; wydanie książkowe: Czytelnik 1954)
  • Bałagan na Marsie. Niedzielne pogwarki (felietony drukowane w latach 1954–1956 w „Życiu Warszawy”; Czytelnik 1957)
  • Warszawska niedziela. Wybór felietonów z lat 1957–1964 (Czytelnik 1965)
  • Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych (Tablice rysunkowe: Szymon Kobyliński; 1967; do 2007 30 wydań)
  • W Warszawie i w Warszawce. Wybór felietonów z lat 1965–1967 (felietony drukowane w „Życiu Warszawy”; 1968)
  • Nie nazwane lata (felietony drukowane w latach 1967–1970 w „Życiu Warszawy”; Wydawnictwo Literackie 1972)
  • Western w autobusie (felietony; Państwowy Instytut Wydawniczy 1974)
  • Księga cytatów z polskiej literatury pięknej od XIV do XX wieku (wespół z Pawłem Hertzem);
  • Kot w worku, czyli Z dziejów pojęć i rzeczy (Krajowa Agencja Wydawnicza 1975, 1977)
  • Drugi kot w worku, czyli Z dziejów nazw i rzeczy (ilustr. Henryk Tomaszewski; wydane: 1978, 1989)
  • Trzeci kot w worku czyli Rozmaitość świata (wydane: 1982)
  • Słownik mitów i tradycji kultury (wydane: 1985, 1987, 1988, 1991, dodruk: 1993; 1996, 1997, 1998, 2001, 2003, 2006)
  • Opowieści o rzeczach powszednich (wydane: 1987, 1988, 1990, 1994, 1998, 2004, 2006)
  • Słownik symboli (wydane: 1990, 1991, (opr.); 1995, 1997, 1999, 2001, 2006)
  • Słownik przypomnień (wydane: 1992, 1993, 1996, 1999, 2006)
  • Koty w worku, czyli z dziejów pojęć i rzeczy (wydane: 1975–1982, 1993, 1997, 2004)
  • Encyklopedia „drugiej płci” (wydane: 1995, 2001, jako Encyklopedia „drugiej płci”. Wszystko o kobietach 2006)
  • Słownik eponimów czyli wyrazów odimiennych (wydane: 1996, 2004, dodruk:2006)
  • Podręczny słownik wyrazów obcych (wydane: 1996, 1999, 2002, 2006)
  • Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX wieku (wydane: 1999, 1999, 2000, dodruk: 2002; dodruk: 2006)
  • Leksykon wątków miłosnych (wydane: 2002, 2003, 2004)
  • Mój przyjaciel Idzi (wybór felietonów z „Życia Warszawy” i „Polityki”; 2003)
  • 125 baśni do opowiadania dzieciom (wydane: 2004)
  • Przygody słów i przysłów. Leksykon (wydane: 2007)
  • Od słowa do słowa. Leksykon (wydane: 2007)

Tłumaczenia (wybór):

  • J.B.S. Haldane, Mój przyjaciel pan Liki (Wyd. Książka, Łódź 1947)
  • M. Fischer, Podróż do nowego świata (Wyd. Książka, Warszawa 1948)
  • Sinclair Lewis, Królewska krew (t. I-IV, Wyd. Prasa Wojskowa 1949-1950)
  • Czao Szu-li, Piosenki Li Ju-Tsaja (Czytelnik 1950)
  • Erwin Bartz, W jarzmie Wehrmachtu (Czytelnik 1951)
  • Czao Szu-li, Opowieści spod złotego modrzewia (Czytelnik 1951)

Opracowania edytorskie:

  • Antoni Słonimski, Kroniki tygodniowe 1927-1939 (Państwowy Instytut Wydawniczy 1956)
  • Edgar Allan Poe, Opowiadania (wybór i przedmowa; Czytelnik 1956, 1986, ISBN 83-07-00836-0 [brosz., t. 1-2], ISBN 83-07-00835-2 [opr., t. 1-2]; 1989, ISBN 83-07-00836-0)
  • Herbert George Wells, Opowieści fantastyczne (Czytelnik 1956)
  • E.T.A. Hoffmann, Dzieła wybrane (t. I-V; Czytelnik 1957-1962)
  • Tadeusz Żeleński, Znasz-li ten kraj? (Wydawnictwo Literackie 1962)
  • Mark Twain, Trzydzieści trzy opowieści (Czytelnik 1973)
  • Richard Hughes, Orkan na Jamajce (autor wstępu; Książka i Wiedza 1979 [2 wyd.])
WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com