(ur. 1 lipca 1921 w Zakręcie, zm. 12 czerwca 2010 w Warszawie) – polski prozaik, scenarzysta i reżyser filmów fabularnych, autor słuchowisk radiowych. Współtwórca największych sukcesów polskiej szkoły filmowej.
Syn majora Legionów Polskich oraz profesora Wolnej Wszechnicy i Wyższej Szkoły Dziennikarskiej.
Dorastał na warszawskim Żoliborzu, gdzie uczęszczał do V Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego przy ul. Lisa Kuli 16. Następnie odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu. Po wojnie studiował na Wydziale Prawa UW, gdzie w 1952 uzyskał tytuł magistra.
Dorobek literacki Stawińskiego jest poświęcony głównie tematyce wojennej i okupacyjnej. Oprócz jego sztandarowej powieści Młodego warszawiaka zapiski z urodzin, która doczekała się sześciu wydań, napisał też m.in.: Światło we mgle i Piszczyk. W latach 1950-1954 pracował w wydawnictwie PIW. Należał do ZLP od 1955 aż do rozwiązania związku w 1983. Był również członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odegrał kluczową rolę w formowaniu się polskiej szkoły filmowej jako jej główny scenarzysta. Nazywano go nawet polskim Zavattinim, porównując do największego scenarzysty filmów włoskiego neorealizmu. W latach 1957-1965 był kierownikiem literackim Zespołu Filmowego „Kamera”. Na podstawie jego scenariuszy powstały wybitne filmy: Kanał (1957) Andrzeja Wajdy oraz Człowiek na torze (1957), Eroica (1958) i Zezowate szczęście (1960) Andrzeja Munka. Stawiński napisał również scenariusz do Krzyżaków (1960) w reżyserii Aleksandra Forda. W latach 60. i 70. sam zajął się reżyserowaniem filmów na podstawie swoich scenariuszy. Powstały wtedy m.in. obrazy: Rozwodów nie będzie (1964) i Pingwin (1965). Niektóre filmy współreżyserowała jego żona Helena Amiradżibi-Stawińska, np. Przedświąteczny wieczór (1966) czy Kto wierzy w bociany? (1971). Od 1972 do 1974 pełnił funkcję kierownika artystycznego w Zespole „Panorama”, a w latach 1977-1981 w Zespole Filmowym „Iluzjon”. Ponadto od 1969 do 1974 przewodniczył Sekcji Autorów Scenariuszy. Zmarł w wieku 89 lat w swoim domu na warszawskim Mokotowie. Został pochowany 23 czerwca 2010 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B II 30 rz. Tuje m. 8).
Publikacje:
- Herkulesy, Iskry, 1955
- Katarzyna, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1955
- Sześć wcieleń Jana Piszczyka, Iskry, 1959
- Pogoń za Adamem, Czytelnik, 1964
- Wieczór przedświąteczny, Czytelnik, 1965
- Kanał. Ucieczka, Czytelnik, 1966
- Godzina szczytu, Czytelnik, 1968
- Nie zawijając do portów, Czytelnik, 1970
- Pamiętnik trzech mórz i jednego oceanu, Czytelnik, 1973, 1976
- I będzie miał dom…, Czytelnik, 1976
- Młodego warszawiaka zapiski z urodzin, Czytelnik, 1977, 1978, 1980, Przedświt, 1990, Aula, 2000
- Notatki scenarzysty, Czytelnik, 1979, 1983
- Kanał i inne opowiadania, Czytelnik, 1981
- 13 dni z życia emeryta, Czytelnik, 1982
- Pasje Franciszka Liszta, Wydawn. RTV, 1982
- Opowieści powstańcze, Czytelnik, 1984, Trio, 2004
- Smutnych losów Jana Piszczyka ciąg dalszy, Czytelnik, 1986
- Niekłamane oblicze Jana Piszczyka, Alfa, 1990
- Głupia miłość, Wyd. Warszawskie, 1996
- Pułkownik Kwiatkowski, Biutex, 1996
- Piszczyk, Trio, 1997
- Opowieści satyryczne, Trio, 2000
- Do filmu trafiłem przypadkiem, Trio, 2007
Scenariusze filmowe:
- 2007 Jutro idziemy do kina, reż. Michał Kwieciński
- 1995 Pułkownik Kwiatkowski, reż. Kazimierz Kutz
- 1993 Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza, reż. Kazimierz Kutz
- 1988 Obywatel Piszczyk, reż. Andrzej Kotkowski
- 1984 5 dni z życia emeryta, reż. Edward Dziewoński
- 1980 Urodziny młodego warszawiaka, reż. Ewa Petelska, Czesław Petelski
- 1980 Bo oszalałem dla niej, reż. Sylwester Chęciński
- 1979 Godzina „W”, reż. Janusz Morgenstern
- 1979 Ojciec królowej, reż. Wojciech Solarz
- 1978 Bilet powrotny, reż. Ewa Petelska, Czesław Petelski
- 1977 Akcja pod Arsenałem, reż. Jan Łomnicki
- 1974 Urodziny Matyldy, reż. Jerzy Stefan Stawiński
- 1973 Godzina szczytu, reż. Jerzy Stefan Stawiński
- 1973 Wielka miłość Balzaka, reż. Wojciech Solarz
- 1972 Fortuna, reż. Helena Amiradżibi-Stawińska
- 1970 Pogoń za Adamem, reż. Jerzy Zarzycki
- 1970 Kto wierzy w bociany?, reż. Jerzy Stefan Stawiński, Helena Amiradżibi-Stawińska
- 1967 Zabijaka, reż. Stanisław Lenartowicz
- 1967 Poczmistrz, reż. Stanisław Lenartowicz
- 1966 Przedświąteczny wieczór, reż. Jerzy Stefan Stawiński, Helena Amiradżibi-Stawińska
- 1965 Pingwin, reż. Jerzy Stefan Stawiński
- 1963 Rozwodów nie będzie, reż. Jerzy Stefan Stawiński
- 1962 Miłość dwudziestolatków (L’Amour à vingt ans), reż. Andrzej Wajda, epizod
- 1961 Historia współczesna, reż. Wanda Jakubowska
- 1960 Zezowate szczęście, reż. Andrzej Munk
- 1960 Krzyżacy, reż. Aleksander Ford
- 1959 Zamach, reż. Jerzy Passendorfer
- 1958 Dezerter, reż. Witold Lesiewicz
- 1958 Eroica, reż. Andrzej Munk
- 1957 Kanał, reż. Andrzej Wajda
- 1957 Człowiek na torze, reż. Andrzej Munk
Ordery, odznaczenia i nagrody:
- 2010: Polska Nagroda Filmowa Orzeł za Osiągnięcia Życia[4]
- 2006: Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[2]
- 2005: nagroda honorowa Pióro Mistrza za całokształt twórczości na Lecie Filmów w Toruniu
- 1981: odznaka Zasłużony Działacz Kultury
- 1979: nagroda Złote Grono na XI LLF w Łagowie za twórczy wkład scenopisarski w dorobek polskiej szkoły filmowej
- 1979: Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy
- 1977: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia
- 1975: Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- 1963: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1959: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1943: Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami