(ur. 10 grudnia 1912 w Krakowie, zm. 27 stycznia 1999 w Krakowie) – polski dziennikarz i publicysta, redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego” (1945–1953 i 1956–1999). Kawaler Orderu Orła Białego.

Biografia:

Młodość i wykształcenie:

Urodził się jako czwarte dziecko Augusta Turowicza, sędziego, radcy prawnego, działacza Akcji Katolickiej oraz Klotyldy z domu Turnau. W 1930 roku ukończył III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego (dziś II LO w Krakowie) i rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej. 1934-1939 – studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przed II wojną światową publikował w Prosto z Mostu.

W czasie okupacji niemieckiej współpracował z polityczno-wojskową katolicką organizacją podziemną Unia.

„Tygodnik Powszechny”:

Od założenia w 1945 roku współtworzył „Tygodnik Powszechny”.

W 1953 za odmowę publikacji nekrologu Stalina w numerze z 8 marca „Tygodnik Powszechny” został zamknięty. Następnie przejął go PAX i 10 lipca 1953 r. ukazał się pierwszy numer zredagowany przez ludzi z nim związanych. Po dojściu do władzy przez Władysława Gomułkę w 1956 pismo zostało zwrócone prawowitej redakcji.

W 1957 publikuje artykuł komentujący walki frakcyjne w PZPR i piętnujący antysemityzm („Antysemityzm”, nr 11 „Tygodnika Powszechnego” z 17 marca 1957). W 1962 zostaje korespondentem specjalnym TP na soborze watykańskim II.

W 1964 Jerzy Turowicz podpisał List 34 sprzeciwiający się narastającym ograniczeniom wolności słowa. W czasie kiedy był redaktorem naczelnym „Tygodnika Powszechnego” pismo uzyskało duże znaczenie i prestiż, a w latach 80. stało się nieformalnym organem prasowym środowisk opozycyjnych.

Działalność społeczna i polityczna:

W latach 1960–1990 prezes Społecznego Instytutu Wydawniczego ZNAK. Był uczestnikiem obrad Okrągłego Stołu. Wchodził w skład władz ROAD, Unii Demokratycznej i Unii Wolności.

Działacz ruchu soborowego, aktywnie wspierał środowiska propagujące zmiany posoborowe w Kościele katolickim. Swoim przemyśleniom na temat Kościoła i II Soboru Watykańskiego dał wyraz w książce Kościół nie jest łodzią podwodną. W 1999 Wydawnictwo Znak wydało cykl jego artykułów zamieszczonych w „Tygodniku Powszechnym” pt. Bilet do raju.

Był członkiem m.in. Klubu Inteligencji Katolickiej, Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (od 1990 honorowy prezes), Związku Literatów Polskich (do 1983) i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1989), polskiego PEN Clubu, Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Izraelskiej oraz honorowym przewodniczącym Rady Etyki Mediów.

Życie prywatne:

Miał sześcioro rodzeństwa, w tym dwóch braci – ks. Juliusza Turowicza i o. Bernarda (Andrzeja) Turowicza. Z małżeństwa z Anną z Gąsiorowskich (1916-2000), córką Janusza Gąsiorowskiego i Zofii Kernowej miał trzy córki: Elżbietę (zamężną Jogałłę), Joannę (zamężną Piasecką) i Magdalenę (zamężną Smoczyńską). Był teściem Wojciecha Smoczyńskiego i Jerzego Jogałły oraz dziadkiem Wawrzyńca Smoczyńskiego.

Turowicz zmarł wskutek zawału serca. Pochowany został na tynieckim cmentarzu parafialnym.

Nagrody, odznaczenia i wyróżnienia:

Był odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (1994), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu św. Grzegorza Wielkiego (1987), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1992), Komandorią Orderu Palm Akademickich Republiki Francuskiej (1994), Srebrnym Medalem Cracoviae Merenti (1995), Wielkim Krzyżem Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1995) oraz Orderem Ecce Homo (1999, pośmiertnie). Był laureatem Nagrody Fundacji Jurzykowskiego (1978), Nagrody SDP im. Bolesława Prusa (1981), nagrody im. Parandowskiego (1988), nagród im. Gandhiego (1988), im. Adolfa Bocheńskiego (1992) oraz nagrody specjalnej PEN Clubu (1996).

Był doktorem honoris causa m.in. Boston College, Yale University i Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Upamiętnienie:

Jest patronem m.in. ulicy w Krakowie, Akademii Teatralno-Wokalnej w Lublinie i ronda w Warszawie. W 1998 r. Maria Zmarz-Koczanowicz zrealizowała film pt. Zwyczajna dobroć, opowiadający o Jerzym Turowiczu. Rok 2012 został ogłoszony Rokiem Jerzego Turowicza. Od 2013 roku Fundacja Jerzego Turowicza za wybitne i oryginalne dzieło literackie, naukowe, plastyczne, muzyczne, teatralne lub filmowe, znajdujące się w kręgu tematów, do których Jerzy Turowicz wracał w swojej publicystyce i działalności publicznej oraz reprezentujące wartości, które były mu bliskie przyznaje nagrodę jego imienia.

Wybrane publikacje:

• Jerzy Turowicz, Chrześcijanin w dzisiejszym świecie, Wyd. „Znak”, Kraków 1964 (wstępem opatrzył Karol Wojtyła)
• Jerzy Turowicz, Kościół nie jest łodzią podwodną, wyb. i red. Józefa Hennelowa (publicystyka z lat 1964–1987), Wyd. „Znak”, Kraków 1990, ISBN 83-7006-140-0
• Jerzy Turowicz, Bilet do raju, Wyd. „Znak”, Kraków 1999 ISBN 83-7006-907-X