Stowarzyszenie Pisarzy Polskich

Oddział Warszawa
image
image
Tadeusz RÓŻEWICZ

(ur. 9 października 1921 w Radomsku, zm. 24 kwietnia 2014 we Wrocławiu) – polski poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta, członek Wydziału VI Twórczości Artystycznej Polskiej Akademii Umiejętności; brat Janusza i Stanisława, ojciec Jana oraz Kamila.

Twórczość:

Różewicz tworzył już przed wojną. Juwenilia publikował między innymi w czasopismach Pod znakiem Marii i Czerwone Tarcze. W 1944 roku wydał, wraz z bratem Januszem, Echa Leśne, a dwa lata później zbiór satyrycznej prozy i poezji pt. W łyżce wody. Jednak za jego debiut uznaje się dopiero tom Niepokój (1947). W 1991 Różewiczowi nadano tytuł Honorowego Obywatela Miasta Radomska, został laureatem Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta „za twórczość całego życia” w roku 1999. W 2000 otrzymał Nagrodę Literacką Nike za tom poetycki Matka odchodzi. W 1968, połowie lat 70. i na początku lat 80. Tadeusz Różewicz był poważnym kandydatem do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, jednak nagrodę w tamtym czasie otrzymał Czesław Miłosz. Jeden z najczęściej tłumaczonych polskich autorów, jego książki przełożono na 49 języków.

Poezja Różewicza wyraża tragizm osamotnionej jednostki, zagubionej w powojennym świecie zdominowanym przez widmo masowej śmierci, okrucieństwa, obojętności i cywilizacyjnego uniformizmu. Jest to twórczość osoby okaleczonej i porażonej okrucieństwem wojny. Bohater jego wierszy jest osobowością zagrożoną dezintegracją i powszechnym chaosem. W wierszach Przepaść i Koncert życzeń pisze o prostych uczuciach, o podstawowych wartościach: życzliwości, dobroci, przywiązaniu do miejsca urodzenia.

Od strony formalnej poezja Różewicza jest kontynuacją tradycji awangardy. W jego dorobku przeważają wiersze wolne i wiersze zdaniowe, których budowę Tadeusz Drewnowski określa jako kubistyczną – każda strofa jest osobnym klockiem odrębnym zarówno znaczeniowo, jak i kompozycyjnie.

Dramat stworzony przez Różewicza to całkowicie odrębna koncepcja teatru. Można tutaj dopatrywać się wpływów awangardy paryskiej (Samuel Beckett, Eugène Ionesco), jednak teatr ten jest autobiograficzny i posiada silne wpływy tradycji polskiej. Teatr Różewicza jest teatrem realistycznym, fragmentarycznym, poetyckim i teatrem absurdu.

Jego wizja partyzantki (Do piachu) wywołała protesty kombatantów.

Był współautorem scenariuszy 9 filmów reżyserowanych przez jego brata Stanisława. Jako scenarzysta parokrotnie współpracował z Kornelem Filipowiczem.

Zbiory opowiadań:

  • 1955 – Opadły liście z drzew
  • 1960 – Przerwany egzamin
  • 1966 – Wycieczka do muzeum
  • 1970 – Śmierć w starych dekoracjach
  • 1979 – Próba rekonstrukcji
  • 1983 – ” Te kwiaty”
  • 2013 – Flagi

Zbiory wierszy i poematy:

  • 1944 – Echa leśne
  • 1946 – W łyżce wody
  • 1947 – Niepokój (zawiera m.in. wiersz Ocalony)
  • 1948 – Czerwona rękawiczka
  • 1950 – Pięć poematów
  • 1951 – Czas, który idzie
  • 1952 – Wiersze i obrazy
  • 1954 – Równina
  • 1955 – Srebrny kłos (zawiera m.in. wiersz Przepaść)
  • 1956 – Poemat otwarty
  • 1958 – Formy (zawiera m.in. wiersz List do ludożerców)
  • 1960 – Rozmowa z księciem
  • 1961 – Zielona róża (wiersze wydane razem z dramatem Kartoteka)
  • 1961 – Głos Anonima (zawiera poemat Et in Arcadia ego)
  • 1962 – Nic w płaszczu Prospera
  • 1964 – Twarz
  • 1968 – Spadanie, Non-stop-show (poemat)
  • 1968 – Twarz trzecia
  • 1969 – Regio
  • 1974 – Wiersze
  • 1977 – Duszyczka
  • 1987 – Poezje
  • 1989 – Na powierzchni poematu i w środku
  • 1991 – Płaskorzeźba
  • 1996 – Zawsze fragment
  • 1998 – Zawsze fragment. Recycling
  • 1999 – Matka odchodzi – książka otrzymała laur Śląskiego „Oblicze Ojczyzny” Wawrzynu Literackiego za 1999 oraz Nike w 2000
  • 2001 – Nożyk profesora (poemat i wiersze)
  • 2002 – Szara strefa
  • 2004 – Wyjście
  • 1955, 2005 – Uśmiechy
  • 2007 – Nauka chodzenia. Gehen lernen
  • 2008 – Dwie strony medalu
  • 2008 – Kup kota w worku
  • 2012 – To i owo

Dramaty:

  • 1960 – Kartoteka
  • 1962 – Grupa Laokoona
  • 1964 – Świadkowie albo Nasza mała stabilizacja
  • 1965 – Wyszedł z domu
  • 1969 – Stara kobieta wysiaduje
  • 1972 – Na czworakach
  • 1975 – Białe małżeństwo
  • 1979 – Śmierć w starych dekoracjach
  • 1979 – Do piachu
  • 1982 – Pułapka
  • 1997 – Kartoteka rozrzucona
  • 1997 – Palacz

Scenariusze: 
Wspólnie z Kornelem Filipowiczem:

  • 1956 – Trzy kobiety
  • 1959 – Miejsce na ziemi
  • 1962 – Głos z tamtego świata
  • 1966 – Piekło i Niebo

Wspólnie ze Stanisławem Różewiczem:

  • 1961 – Świadectwo urodzenia
  • 1964 – Echo
  • 1967 – Mąż pod łóżkiem
  • 1968 – Samotność we dwoje
  • 1973 – Drzwi w murze

Inne:

  • Zabawy przyjemne i pożyteczne Tadeusza Różewicza, Eugeniusza Geta Stankiewicza i… (2006) – film dokumentujący wrocławską wystawę pod tym tytułem (płyta DVD, dodatek do „Odry” 10/2006)

Nagrody i wyróżnienia:

  • 1948 – Medal Wojska Polskiego
  • 19 lipca 1955 – Złoty Krzyż Zasługi
  • 1966 – Nagroda Państwowa I. stopnia
  • 1955 – Nagroda Państwowa II. stopnia
  • 1974 – Krzyż Armii Krajowej
  • 1977 – Order Sztandaru Pracy II klasy, za całokształt twórczości literackiej
  • 15 sierpnia 1981 – odznaka Akcji „Burza”
  • 7 października 1991 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego
  • 11 listopada 1996 – Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
  • 1997 – nagroda „Złotej Kuli”
  • 1997 – Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego
  • 22 stycznia 1999 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Śląskiego
  • 2000 – Order Ecce Homo – polskie odznaczenie kościelne nadane przez Kapitułę Orderu Ecce Homo za odkrywanie mrocznej strony świata pełnego chaosu i podziałów, nadzieję bijącą z oceny codziennej, pozornie beznamiętnej szarości, za pogodzenie się z nieuchronnością i konsekwencję w dążeniu do poznania prawdy o człowieku, choćby najgorszej. Za poezję, która „dotyka serc i rzeczy…” (Poetyka).
  • 10 marca 2000 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Opolskiego
  • 2000 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego
  • 4 kwietnia 2001 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego
  • 1 czerwca 2006 Tadeusz Różewicz odebrał dyplom doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego. Promotorem była prof. Małgorzata Książek-Czermińska. Po 15 minutach wygłaszania wykładu okolicznościowego przerwał, wyjaśniając, że nie będzie zabierał czasu zebranym, a pełny tekst i tak pojawi się w pamiątkowej publikacji.
  • 26 listopada 2006 – Nagroda Złotego Berła
  • 8 października 2007 – nadanie tytułu honoris causa przez Akademię Sztuk Pięknych we Wrocławiu
  • 2008 – Złoty Wawrzyn Olimpijski 2008 w kategorii poezja
  • 22 marca 2009 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
  • 25 czerwca 2009 – nadanie tytułu honoris causa przez Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Kielcach
  • 18 stycznia 2011 – Nagroda specjalna Polityki „Kreator kultury 2010” – „Nagroda za wierność poezji i sobie. Za świadectwo dane kilku kolejnym epokom oraz pytania, które włączyły polską literaturę i teatr w europejską debatę o najważniejszych doświadczeniach współczesnego człowieka.”
WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com